In de toekomst moet een gebouw te transformeren zijn voor ander gebruik en er moet een grote diversiteit aan ruimtes zijn. Maar bovenal moeten nieuwe scholen inspireren als een plek die je nooit meer vergeet. Daarvoor pleiten Dirk Jan Postel en Rinske Wikkerink van Kraaijvanger Architects.

“Het sleutelwoord bij scholenbouw is diversiteit”, zegt Postel. “Het 21e-eeuwse onderwijs zit nog in 19e-eeuwse onderwijsgebouwen; gangen met klaslokalen. Naast die lokalen is er behoefte aan grotere en kleinere ruimtes, zodat er praktijklessen of individueel onderwijs mogelijk is.” Wikkerink vult haar collega aan: “In het huidige onderwijs gaat het steeds meer over gepersonaliseerd leren en dat vraagt om andere ruimtes. Die moeten op een eenvoudige manier groter of kleiner gemaakt kunnen worden.”

Hoe de school van de toekomst eruit ziet? Dat is moeilijk te voorspellen volgens de architecten. “Als je ons vijf jaar geleden had gevraagd hoe het onderwijs ging veranderen, dan had iedereen gezegd dat het iPad-scholen werden. Maar wat technisch mogelijk is, hoeft niet per se goed te zijn”, zegt Wikkerink. Om te vervolgen: “Vanuit het werkveld wordt steeds vaker gevraagd naar mensen die creatief zijn. Ook worden verschillende vakken geïntegreerd in projectmatig onderwijs. Ik hoor steeds vaker dat ook STEM-onderwijs (Science, Technology, Engineering, Mathematics red.) steeds meer doorsijpelt binnen Nederland. Als theorie en praktijk aan elkaar gekoppeld worden, vraagt dat iets van de ruimtes.”

“Grenzen vervagen steeds meer. Vroeger waren we gewend dat er jongens in blauwe overalls stonden te lassen. Nu staan er steeds vaker meisjes tussen en ze leren ook werken met computers. Het onderwijs wordt inclusiever en complexer. Het van buiten leren van rijtjes verandert in samen ontdekken en samenwerken”, aldus Postel.

Een onderwerp voor de toekomst dat niet uit kan blijven, is duurzaamheid. Duurzaam bouwen is niet alleen beter voor het milieu, het is ook gezonder, vertellen de architecten. We brengen 20.000 uur door in een schoolgebouw. Dat kan dus maar beter een gezonde omgeving zijn.

Postel: “Cradle-to-cradle gebouwen zijn significant gezonder dan oude gebouwen. Je gebruikt biologische materialen, werkt minder met lijm en meer met houtverbindingen. Daarin innoveren we ook. Zo maakten we al eerder gebruik van cradle-to-cradle verf, maar tegellijm was dat nog niet. Nu hebben we lijm van dezelfde fabrikant zonder formaldehyde of oplosmiddelen die de gezondheid aantasten. De TUe heeft een gebouw waar dat was gebruikt doorgemeten en dit gebouw blijkt inderdaad significant gezonder te zijn, waardoor het ziekteverzuim omlaag gaat.” 

Wikkerink: “Kinderen vormen een gevoelige groep. Het is bizar dat we het oké vinden dat ze les krijgen in gebouwen die ronduit slecht voor hun gezondheid zijn. Een gezonde school is een school die je inspireert. Iedereen weet nog hoe zijn of haar school er vroeger uitzag. Daarom mag een schoolgebouw best bijzonder zijn.” 

Zijn collega is het daarmee eens. Hij heeft vaak genoeg programma’s van eisen gelezen waarin stond dat het gebouw sober en doelmatig moest zijn. “Vroeger mocht een schoolgebouw geen cent te veel kosten, maar nu vinden we dat een school een plek mag zijn die je nooit meer vergeet, op een lieflijke en leuke manier. Dat is wat ons met zijn allen te doen staat. Efficiënt besteed geld, dat leidt tot een tot de verbeelding sprekend gebouw. Die culturele kant van ons vak willen we overdragen op kinderen.”