Een aantal maanden geleden spraken we Froukje van Dijken van bba binnenmilieu hier nog over voor de special Frisse Scholen van Installatie & Bouw. Intussen is er weer zoveel veranderd dat een fikse update op zijn plaats is.

We kunnen in elk geval stellen dat Covid-19 de discussie over Frisse Scholen in een versnelling heeft gebracht. Froukje van Dijken werkt voor adviesbureau bba binnenmilieu en is gespecialiseerd in binnenmilieu in scholen en kinderdagverblijven. “We hebben het inderdaad bijzonder druk omdat de boodschap eindelijk goed is aangeslagen. De versnelling die we willen bereiken begint op gang te komen. In augustus zei Van Dissel van het RIVM nog dat het voldoen aan het Bouwbesluit voldoende was, toen moesten van het LCVS alle scholen op stel en sprong hun ventilatiesystemen gaan controleren, en op 1 oktober kwam hun rapport uit en werd een budget ter beschikking gesteld.”

Dat is toch positief? “Zeker. Ik ben blij met het resultaat dat er ligt, vooral omdat we vooraf kritisch waren op de aanpak van de metingen van het LCVS. In de eerste plaats is het een onvolledige momentopname. Lang niet alle scholen konden meten, het proces ging te snel, men was nog niet klaar of er was geen goede adviseur beschikbaar. De respons was dan ook verre van volledig. Ten tweede is het prima dat men CO2 gaat meten, maar als je dat in een warme septembermaand doet met temperaturen boven de 30 graden ontstaat er geen representatief beeld.”

En, is 360 miljoen euro voldoende? “Dat zal moeten blijken en dat is mijn derde punt: het is veel geld maar het betreft co-financiering. Dertig procent komt van de Rijksoverheid. Scholen en wellicht gemeenten zullen de rest moeten opbrengen en dat is nog altijd 840 miljoen euro. De subsidieaanvraag gaat via de gemeenten lopen, dus ik kan me ook voorstellen dat sommige gemeenten bijdragen. Of ze dat doen is een politieke keuze van de betreffende gemeentebesturen. Dus als we over vijf of tien jaar terugkijken, zullen we een aantal scholen zien waar het goed is gekomen, maar ook scholen waar niks is gebeurd. Dat is dan deels het gevolg van de co-financiering.”

Toch is Van Dijken blij met de subsidie. “Het geld wordt waarschijnlijk over meerdere jaren uitgesmeerd en dat is maar beter ook omdat er te weinig capaciteit is om alles in een keer aan te pakken. Het heeft geen zin overhaast te werk te gaan want dat gaat ten koste van de kwaliteit. Ik heb al eerder verteld dat je sowieso in elke fase scherp moet blijven. In de VO-fase moet het binnenklimaatconcept kloppen, in het bestek moet gekeken worden of de prestatie-eisen wel worden opgelegd aan de installateur en de aannemer en bij de oplevering moet je controleren of alles volgens afspraak is gerealiseerd. Het is een optelsom van details die uiteindelijk de kwaliteit van het resultaat bepalen. Op papier is alles in orde, maar als de uitvoering niet goed is, krijg je klachten. Daarom is toetsing en kwaliteitsborging in elke fase essentieel. Ik verwacht ook dat er prestatie-eisen aan subsidieverstrekking gekoppeld worden. En laat een onafhankelijke partij controles doen.”

Hoe nu verder? “Belangrijk van de subsidie is dat deze losgekoppeld is van Covid-19 en de risico’s die er zijn op scholen. Goede ventilatie is altijd belangrijk, namelijk voor de leerprestaties, voor het comfort en voor de overdrachtsbeperking van verkoudheid en griep. Daar kunnen we nu een slag in maken. Daarin gaan we verder dan het Bouwbesluit. Van Dissel zei: ‘Als een school voldoet aan het Bouwbesluit, is het goed’. Dat is voor nieuwbouw op het niveau van Frisse Scholen Klasse B, maar voor oude gebouwen is het minder. Voor bestaande bouw gelden andere minimumeisen. Voor gebouwen van vóór 1992 kan het betekenen dat er alleen wordt geventileerd via te openen ramen, die uiteraard wel een minimum ventilatiecapaciteit moeten hebben. In de praktijk komt het echter voor dat de ramen dicht blijven en er dus niet geventileerd wordt, terwijl wel aan het Bouwbesluit wordt voldaan.”

Hoe dan wel verder met de winter voor de deur? “Aangezien het niet realistisch is om op korte termijn nieuwe ventilatiesystemen te installeren, is voor de meeste gevallen de boodschap dat je de aanwezige ventilatievoorzieningen moet optimaliseren. Laat een extra controle doen door de installateur op de inblaas- en afzuighoeveelheden van het ventilatiesysteem en op de regelinstellingen. Bij natuurlijke ventilatie: check of de ramen allemaal nog open kunnen, of een kierstandregeling nodig is en plaats CO2-meters. Grote schuiframen gaan in de winter echt niet open. Grote klepramen met maar twee standen – open-dicht – idem dito. Daar is een mechanisme een optie waarmee je kunt doseren. Je neemt daarmee drempels weg om te ventileren, ook in winterse tijden. Verder adviseren wij CO2-meting met een stoplicht. Je maakt de docenten en leerlingen van scholen daarmee bewust van de luchtkwaliteit en geeft ze inzicht in hun ventilatiegedrag. Een stuk voorlichting hoort vanzelfsprekend ook bij een ventilatiesysteem. En voor de koude dagen die gaan komen: als ventileren noodzakelijk blijkt, zorg dat iedereen een warme trui of vest bij zich heeft. Desnoods kan de school er als ludieke actie een schooltrui voor laten maken.”